Κατά την αρχαία ελληνική παράδοση, πατρίδα της ελιάς είναι η Αθήνα. Η πρώτη ελιά σύμφωνα με τον μύθο φυτεύτηκε από την θεά Αθηνά στην Ακρόπολη. Πηγές αναφέρουν ότι μετά τις πρώτες έξι Ολυμπιάδες, που είχαν ως έπαθλο ένα μήλο, καθιερώθηκε ως έπαθλο ο κότινος, δηλαδή το στεφάνι από κλαδί της ιερής αγριελιάς που είχε βλαστήσει πίσω από τον ναό του Δία στην Ολυμπία. Στα Παναθήναια σημαντικό ρόλο έπαιζαν τα στεφάνια που φτιάχνονταν με τα κλαδιά της ελιάς του Ερεχθείου. Μια λεπτομέρεια που αξίζει να σημειωθεί είναι ότι οι Αθηναίοι, που θεωρούσαν τους εαυτούς τους πολιτισμένους, κρατούσαν κλαδιά ελιάς. Λόγω του σημαντικού ρόλου που έπαιξε η ελιά ανά τους αιώνες στην καθημερινότητα των λαών της Μεσογείου και ειδικότερα στην Ελλάδα, τα κλαδιά, ο καρπός αλλά και το ελαιόλαδο, έχουν συμβολικό χαρακτήρα και κατέχουν τιμητική θέση σε διάφορες δραστηριότητες της ζωής των κατοίκων της περιοχής. Πολλά αντικείμενα καθημερινής χρήσης διακοσμούνται με μοτίβα αποτελούμενα από κλαδιά και καρπούς του ελαιόδεντρου. Έτσι, συχνά συναντάμε την ελιά να κοσμεί πήλινα και ξύλινα αντικείμενα καθημερινής χρήσης, λευκά είδη, κοσμήματα κ.α. Με έμπνευση την αγροτική ζωή στην περιοχή της νότιας Γαλλίας, ο Ολλανδός ζωγράφος Βίνσεντ Βαν Γκογκ δημιούργησε πολλούς πίνακες με θέμα την ελιά. Ο Κωστής Παλαμάς ύμνησε την ελιά στο ομώνυμο ποίημά του, ενώ στα δημοτικά τραγούδια συχνά γίνεται αναφορά στο ελαιόδεντρο και τους καρπούς του. Συγκομιδή Η ελιά ή ελαιόδεντρο είναι δέντρο αειθαλές και καρποφόρο, το οποίο ανθίζει προς το τέλος Μαΐου, ενώ ο καρπός ωριμάζει και συλλέγεται κατά τα τέλη του φθινοπώρου και αρχές του χειμώνα. Η ελιά παραδοσιακά μαζεύεται με το χέρι, και το μάζεμα της ελιάς αποτελεί εδώ και αιώνες σημαντική αγροτική δραστηριότητα σε πολλές περιοχές της Μεσογείου. Στη σημερινή εποχή ευδοκιμεί ακόμη η παραδοσιακή μέθοδος συγκομιδής: τα κλαδιά περνιούνται με το “χτένι” για να αποσπαστεί ο καρπός με μεγαλύτερη ευκολία και ταχύτητα, ενώ το έδαφος κάτω από την ελιά στρώνεται με λιόπανα. Αφού πέσουν οι ελιές από το δέντρο, οι αγρότες τινάζουν τα άκρα των ελαιόπανων ώστε να δημιουργηθούν σωροί, οι οποίοι θα καθαριστούν με το χέρι από χοντρά κλαριά και τσαμπιά προκειμένου να τοποθετηθούν στη συνέχεια σε σακιά. Είτε επιλέξετε να επισκεφθείτε την Κρήτη είτε το Πόρτο Χέλι, είναι και οι δύο περιοχές άρρηκτα συνδεδεμένες με την παραγωγή φημισμένου και καλού ελαιόλαδου. Μην ξεχάσετε να προμηθευτείτε τοπικά προϊόντα καθώς τόσο το ελαιόλαδο, όσο και ο καρπός της ελιάς είναι απαραίτητα και αναπόσπαστα υλικά της Μεσογειακής διατροφής.
